Schaal en betrokkenheid, democratie in de kern
5 november 2020 - gemeente Súdwest-Fryslân


Wat is de schaal waarop inwoners betrokken willen zijn bij de opgaven van de gemeente. Is dat het gemeentelijk niveau of ligt actieve betrokkenheid op wijk of dorpsniveau veel meer voor de hand. Op wat voor een manier kun je als gemeente dit organiseren en hoe democratisch moet een dorp of wijkafvaardiging eigenlijk zijn. Is er een relatie tussen de omvang van de gemeente en de behoefte aan organisatie op wijk- en kernenniveau. Op welke manier zorgt een omvangrijke gemeente voor het behoud (of terugkeer) van betrokkenheid van de inwoners bij gemeentelijke aangelegenheden. 

Een complexer wordende maatschappij, complexer wordende taken voor gemeenten vragen soms om een andere schaalgrootte om taken nog op een goede manier uit te kunnen voeren. Opschaling brengt tegelijkertijd het vraagstuk van burgernabijheid met zich mee. Hoe kan een dorps- en kernendemocratie hierbij een rol spelen, terwijl er tegelijkertijd rekening mee wordt gehouden dat niet iedere wijk, kern of dorp gelijk is. Hoe ver kun je gaan in differentiatie in taken en verantwoordelijkheden die je als gemeente bij een wijk, een kern of een dorp neerlegt? Welke vormen van binnengemeentelijke organisatie past het beste, is daar een recept voor en geef je daar inspraak in? Kan een gemeentebestuur zich beperken tot kaders voor dorpen en kernen zodat college en raad meer op hoofdlijnen kunnen sturen. Wat gebeurt er als college dit wel doet en de raad niet.

De gemeente Súdwest-Fryslân is qua oppervlakte de grootste gemeente van Nederland en heeft daardoor veel ervaring in het faciliteren van de betrokkenheid van burgers. Hiertoe heeft zij bijvoorbeeld speciale 'contactambtenaren' aangesteld, die de communicatie tussen de bijna 70 kernen en het centrale gemeentebestuur moeten verzorgen. 

Het motto van burgemeester Jannewietske de Vries is ‘It takes a village to save a planet’. Vrij vertaald: de kracht van de gemeenschap moeten we gebruiken voor de grote transities in Nederland, in de wereld. Het klimaat, de energie, hoe wij willen wonen en werken, hoe wij van A naar B willen reizen, wat wij eten en hoe wij dat verbouwen, in welk landschap wij willen leven. Met elkaar moeten we ‘groot’ durven denken, en tegelijkertijd – om ons doel te bereiken – juist een heleboel kleine stapjes zetten. Op de schaal die we kunnen overzien. Dichtbij. En daar is iedereen voor nodig.

Ingrid Wagenaar zal in haar sessie ingaan op hoe dit systeem wordt vormgegeven en op de voor-en nadelen.

 

Programma

12:00   Ontvangst met broodjes/koffie/thee
13:00   Welkom door gespreksleider Marianne van den Anker
13:15   René Cuperus reflecteert op vorige bijeenkomsten
13:30   Plenair gesprek met Jannewietske de Vries, Geerten Waling en Ingrid Wagenaar
14:30   Pauze
15:00   Deelsessies
* Deelsessie 1: Jannewietske de Vries
* Deelsessie 2: Geerten Waling
* Deelsessie 3: Ingrid Wagenaar
16.15   Woordkunstenaar Atta de Tolk geeft een rapsamenvatting van het congres
16:30   Borrel

 

Jannewietske de Vries is burgemeester van Súdwest-Fryslân, de qua oppervlakte grootste gemeente van Nederland

Geerten Waling is historicus en onderzoeker aan de Universiteit Leiden. Hij is auteur van meerdere boeken over democratie, vrijheid en politieke cultuur. Hij is columnist voor Elsevier Weekblad.

Geerten Waling schreef samen met Wim Voermans het veelgeprezen 'Gemeenten in de genen', een fundamentele analyse van de ontwikkeling van de lokale democratie. Een constante factor hierin is de autonomie van de lokale gemeenschap, waar centraal bestuur en adel nooit vat op hebben gekregen. Ook nu weer, met schaalvergroting en decentralisaties, kan geleerd worden van fouten uit het verleden: hoe groter de gemeenten worden, hoe meer moeite zij hebben om de democratische energie en betrokkenheid van burgers vast te houden.
 

Ingrid Wagenaar is vormgever van het systeem van 'contactambtenaren' in Súdwest-Fryslân en was jarenlang ook coördinator van deze contactambtenaren. Ze geeft overal in Nederland lezingen over deze aanpak en recentelijk heeft ze dit systeem geïntroduceerd in de gemeente Wijdemeren. In haar sessie zal ze ingaan op hoe dit systeem wordt vormgegeven en op de voor-en nadelen.  

 

Atta de Tolk
Woordkunstenaar en zal een rapsamenvatting van het congres geven
(Fotograaf: Wardie Hellendoorn)

 

Marianne van den Anker
Dagvoorzitter

Marianne heeft een enorme journalistieke ervaring en presenteert momenteel het programma Kwesties op NPO Radio1. Ze kan ook bogen op bestuurlijke ervaring, onder meer als wethouder van Rotterdam.