1. Dion Van Werde – Pre-Therapie live

Met de medewerking van een vrijwilliger die een cliënt speelt, demonstreert Dion de techniek en de kunst van het pretherapeutisch contactwerk.

Het gaat over het gebruiken van de door Prouty gedefinieerde contactreflecties om de cliënt op een niet-dwingende manier uit te nodigen zich weer bewust te worden van, en zich te verankeren in de omgevende realiteit, voeling te krijgen met zichzelf en zich over dit alles op een verstaanbare manier uit te drukken.

Vervreemding en contact als tegenpolen, zowel bij bijvoorbeeld psychose, als bij verstandelijke beperking met bijkomend psychisch lijden, verwarring bij beginnende dementie en autisme.

2. Ynke van Zuidam – Duwen, trekken, reiken, grijpen…..  experientiële verkenning van developmental-movements

In deze workshop wordt er specifiek in gegaan op het mindful-tracking (volgen) van ‘dat wat voelbaar’ is in het lijf. Dit vanuit focusing en sensorimotor psychotherapie waarbij het hele lichaam wordt betrokken, inclusief beweging. Met hulp van mindful-tracking maken we contact met een bewegingstendens en volgen we deze naar zijn eigen uiting. Als leidraad gebruiken we de aangeboren bewegingen zoals beschreven door Bainbridge-Cohen en uitgewerkt door Ogden: duwen, reiken, grijpen, trekken en overgeven welke een belangrijke plek hebben in de vroege ontwikkeling. 

3. Bert Krapels – Looking backwards forward, thema’s in het proces van ouder worden

Nadenken over leeftijd inspireert om bewuste keuzes te maken voor de toekomst. Dat geldt voor een vereniging, maar ook voor ieder individu. De pandemie van de afgelopen jaren heeft ouderen bewuster gemaakt van hun leeftijd. Terwijl voorheen een geboortejaar er niet toe deed kon dit ineens de grens zijn tussen kwetsbaar en niet kwetsbaar, tussen meedoen en afgezonderd worden. Deze ontwikkeling heeft mij gestimuleerd na te denken over de vraag welke behoeften een psychotherapie voor ouderen aan de orde komen en of er specifieke leeftijdsgebonden symbolen zijn die in deze leeftijdsgroep spelen.

Na een korte filosofische beschouwing over leeftijd, sta ik stil bij de verschillende behoeften en motieven die in psychotherapie met ouderen een rol kunnen spelen. Ik illustreer dit kort met enige casuïstiek. Vervolgens ga ik aan de hand van één symbool met de aanwezigen dagdromen en tekenen volgens de methode zoals die in de Symbooldrama bekend is. Daarbij gaat het vooral om aandacht voor het experientiële aspect.  Als afsluiting sta ik stil bij het uitwisselen van ervaringen en de stijl van begeleiding bij psychotherapie met ouderen.

4. Maud van Thiel – Energy Medicine, een niet-westerse aanvulling op ons gedachtegoed en op ons instrumentarium?

Voor de toekomst verwacht ik dat de psychotherapie steeds meer over haar grenzen zal – en moet – kijken. Ze zal samenwerking (moeten) zoeken met andere genezingsfilosofieën en andersoortige hulpverleners. Niet alleen omdat ze tegen eindigheid van methodieken aan lijkt te lopen – denk aan onze draaideurcliënten –  maar ook omdat zorgverzekeraars een steeds grotere druk zullen uitoefenen om effectief te zijn. De afgelopen jaren heb ikzelf over de grenzen gekeken en ik wil jullie graag deelgenoot maken van mijn bevindingen.

Op enig moment liep ik tegen de energy medicine aan en vond daar een wonderbaarlijke aanvulling op het gedachtegoed van de cliëntgerichte, existentiële en interpersoonlijke psychotherapie. Deze niet-westerse genezingsfilosofie – en de daarop gebaseerde behandelwijzen – bleek vooral aan te sluiten op het thema zingeving, maar ook op de nadruk die wij binnen de cliëntgerichte stroming altijd al legden op het relationele. ‘Verbindende zingeving’ en ‘overstijging van het persoonlijke’ zijn enkele van de kerngedachten uit de energy medicine.

“Energy medicine states that we may succeed in curing the body, and we may succeed in curing the mind, but when we don’t cure the soul (the energy body), all might be in vain.”

Persoonsgericht experiëntiëel door de ogen van de jongere 

Kinderen en jongeren hebben een enorme levenslust in zich van nature. Zij ademen de living forward tendens als geen ander. De eerlijkheid, openheid en directheid van kinderen worden vaak gezien als de grootste charme van de kindertijd. De zelfactualisatietendens is sterk aanwezig, waarbij soms discrepantie ontstaat met de wereld om hen heen.

Kinderen en jongeren zien en ervaren therapie wezenlijk anders dan volwassen, het vraagt daarom ook iets anders van de therapeut en de therapeutische interventies. Deze workshop bestaat uit een tweeluik om de deelnemer enerzijds een kijkje in deze wereld van het werken met jongeren te geven en anderzijds de deelnemer hiervan zelf iets te laten ervaren.

We nemen jullie graag aan de hand van (beeld)ervaringen mee in de wereld van de kindertherapeut. Diverse kinderen en jongeren gaan jullie zelf meenemen door hun eigen therapie; welke aspecten van de therapie vinden zij prettig en welke interventie was minder succesvol? Wat heeft het hen opgeleverd?

6. Pieter de Roij – Rogers’ revisited

Rogers bracht in zijn tijd een stille revolutie teweeg door de belevingswereld van de cliënt centraal te stellen. Het aanbieden van de grondhouding – zo beweerde hij destijds – was voldoende om een gestagneerd proces op gang te brengen. 

Hoewel ik eerder poetry-based ben, dan evidence-based gaat de aankondiging van het congres me net iets te ver. “Leven wil voorwaarts, Leven wil leven, op de best mogelijke manier. In mensen, in organisaties”. Naar Pesso zou ik willen zeggen: leven is energie en leidt tot actie. Maar als die actie niet de passende interactie krijgt, dan leidt dat echt niet tot een beweging voorwaarts. 

De workshop heeft een experiëntieel karakter. Zoals de existentiële situatie in de beleving van de cliënt vaak pas duidelijk wordt als hij zich zijn grenzen, zijn toekomst, zijn vrijheid en zijn verantwoordelijkheid realiseert zo ga ik jullie meenemen in een experientiële oefening om vervolgens te gaan spelen met de energie die gemobiliseerd wordt. Organiseer je jezelf niet met het oog op de toekomst? Laat je je duwen door het verleden of trekken naar de toekomst?

De existentiële dimensie lijkt in onze cliëntgerichte community (en in de bredere samenleving) op een hernieuwde belangstelling te kunnen rekenen. In deze workshop combineren we aspecten uit onze existentiële lagen (‘demonen’) met  experiëntiële processen. Een lichamelijk gevoelde veilige plek of veilig proces faciliteert de vaak angstaanjagende dialoog met deze existentiële demonen. In deze experiëntiële workshop maken we kennis met de verschillende ingrediënten en microprocessen van deze methodiek. 

2. Catheleyne van der Laan – Werken met een driehoek, affectfobie als kader voor experiëntiële psychotherapie

Wat maakt dat iemand, op dit moment in zijn leven, op deze manier vastloopt? Daar draait het vaak om in therapie. Een goede psychotherapeut werkt volgens de drie basisvoorwaarden: empathie, echtheid en onvoorwaardelijke acceptatie. Het is essentieel niet te blijven hangen in de uitwisseling van gedachten. Onder de taal ligt de ervaring. Het lichamelijk weten, ofwel de felt sense. Wat dat betreft, is de experiëntiële aanpak het fundament onder alle scholen, want zonder ervaring geen proces.

Het mooiste wat er is ontstaan in de pakweg honderdtwintig jaar dat psychotherapie in allerlei vormen evolueert, is het openstaan voor elkaars inzichten. Persoonlijk houd ik van duidelijkheid en structuur. De combinatie van experiëntiële therapie en Affect Fobie Therapie (AFT) is voor mij een ideale combinatie. De driehoek uit de AFT biedt een fijne kapstok voor mijn cliëntgerichte jasje. 

In mijn workshop wil ik mensen laten kennismaken met de driehoek van het kernconflict uit AFT. Hierin maak je inzichtelijk welke gevoelens iemand onbewust vermijdt (gezond affect), waarom hij of zij dat doet (remming) en op welke manieren (afweer). De workshop is ervaringsgericht. Dat wil zeggen dat we aan de slag gaan met eigen casuïstiek. 

In deze workshop vertrekken we vanuit de stelling dat een therapeutisch proces alleen stagneert als de therapeut niet meer vrij functioneert maar ook vastraakt in eigen structuurgebonden ervaringen, als reactie op de moeilijkheden waar de cliënt mee worstelt. Na een korte toelichting van vier perspectieven van waaruit men naar de stagnaties van het therapeutisch proces kan kijken, worden enkele focusinggerichte oefeningen aangeboden. De deelnemers gaan aan de slag met eigen voorbeelden van vastlopende therapeutisch processen. Met behulp van de aangeboden oefeningen verkent men de stagnaties in het eigen functioneren in deze praktijkvoorbeelden telkens vanuit een ander perspectief. De bedoeling is om de eigen geactiveerde structuurgebonden ervaringen te (h)erkennen, symboliseren en weer in proces brengen om op deze manier het therapeutisch proces te deblokkeren.

Vooral pretherapie is bekend als insteek bij psychose bij therapeuten die werken in de persoonsgerichte psychotherapie.

Hoe zit het onze andere opties, zoals de interactionele , de experiëntele, de existentiële richting, focussen, EFT, herstelondersteunende zorg….?  In het eerste deel van deze workshop wordt dit een kleine gemeenschappelijke zoektocht, het kiezen van verschillende invalshoeken en benaderingen die helpen om afhankelijk van de fase van herstel een passende psychotherapeutische insteek te kiezen.

Na een eerste inleidende overzicht door de spreekster is er veel ruimte voor uitwisseling, deels middels oefeningen  

Er hebben zich aan het begin van de vorige eeuw een aantal intrigerende gebeurtenissen voorgedaan.  In de fysica werd de grens van het atoom doorbroken. Een nieuw gebied met volstrekt andere wetmatigheden opende zich. De quantum fysica. In de psychologie werd de grens van het bewustzijn doorbroken. Het onbewuste met zijn geheel eigen wetmatigheden opende zich. De dieptepsychologie en de geboorte van ons vak. In de geesteswetenschap werd de grens van de dood doorbroken. Een nieuw gebied met geheel eigen wetmatigheden opende zich. Reïncarnatie,  bijna-dood-ervaringen, enz.  En dan ook nog twee wereldoorlogen.

Welke impulsen zijn hier in vredesnaam in die tijd werkzaam? En hoe kunnen we ze plaatsen in de huidige tijdgeest met name in de psychotherapie? Nicole Verwegen en Peter Vroegop belichten deze vragen vanuit verschillende invalshoeken. 

Nicole Verwegen bespreekt hoe spirituele vraagstukken steeds vaker een rol lijken te spelen in de problemen van de moderne mens. Om daar mee om te kunnen gaan is het van belang dat de psychotherapeut zelf voeling heeft met spiritualiteit.

Peter Vroegop geeft een antwoord vanuit fysica en een oud-Indiase spiritueel  filosofische visie op de ontwikkeling van de mensheid. De vraag wordt gesteld welke  consequenties hieruit volgen voor ons werk in de toekomst.

6. Ineke Scholten – ‘Vooruit struikelen’ bij breuken/blokkades in de therapeutische relatie 

In een korte interactieve workshop wil ik momenten in kaart brengen waarop we getriggerd worden in het contact met onze cliënten. Dat doe ik aan de hand van een tweetal processchema’s: de EFT-tango van Sue Johnson en de driehoek van Wilfred Bion (verlangen – angst – schijnoplossingen).

We onderzoeken de triggermomenten op een procesmatige manier. Een trigger doet onze alarmbellen rinkelen, dat voelen we in ons lijf, de betekenis daarvan wordt duidelijk in de aannames over onszelf en de aannames over de ander, dat brengt ons vervolgens in onze overleefstand. In deze stand doen we dan – meestal onbewust – iets wat we goed kunnen vanuit oude patronen maar wat helaas niet tot verbinding leidt.

Hoe herkennen we onze ‘struikel’ momenten, hoe staan we weer op en herstellen we het contact met onszelf en met onze cliënten.  We zijn immers zelf een waardevol instrument in de therapie als we alles wat we ‘oplopen’ aan onze cliënten serieus nemen en onderdeel laten zijn van de therapie.